Στην σημερινή σκληρή εποχή ένα σοβαρό Κράτος για να έχει την δυνατότητα αναγνώρισης, σεβασμού και κύρους στο παγκόσμιο περιβάλλον χρειάζεται να έχει μια πλειάδα στοιχείων που θα το κατατάσσουν ανταγωνιστικό και υπολογίσιμο.
H δυνατή οικονομία, οι ισχυρές ΕΔ, η συμμέτοχη σε Διεθνείς οργανισμούς, οι δυνατές συμμαχίες είναι εχέγγυα που σε βοηθούν στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, τα οποία σε καθιστούν άξιο συνομιλητή, διαπραγματευτή στο διεθνές περιβάλλον.
Για την επίτευξη των στόχων σου (Εθνικά συμφέροντα), απαιτείται να διαθέτεις σοβαρή εξωτερική πολιτική και Εθνική Στρατηγική (ανάπτυξη στρατηγικής κουλτούρας), στοιχεία πάνω στα οποία οφείλει να κινείται μια σοβαρή χώρα.
Την τρέχουσα χρονική περίοδο έχουν συμβεί ορισμένα περιστατικά, προκλήσεις που άπτονται των συμφερόντων της χώρας μας όπως παρακάτω :
α. Η μετατροπή Αγίας Σοφίας (24 Ιουλίου 2020) του εμβληματικού μνημείου της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, σε τζαμί .
β. Η μετατροπή σε τζαμί και της Μονής της Χώρας (6 Μαΐου2024), την λειτουργία της Μονής της Χώρας, του βυζαντινού ναού της Κωνσταντινούπολης ως τζαμί, εγκαινίασε ο Ερντογάν, σε ειδική τελετή μέσω τηλεδιάσκεψης από το προεδρικό μέγαρο), ενός μνημείου παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς με μοναδικά στον κόσμο βυζαντινά ψηφιδωτά.
γ. Στις 12/5/2024 η πρόεδρος της Βόρειας Μακεδονίας Σιλιάνοφσκα, σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής, κατά την ορκωμοσία αποκάλεσε τη χώρα «Μακεδονία», ενώ στο κείμενο του όρκου, το οποίο απήγγειλε ο πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής, Μίτρεσκι, καλώντας την Σιλιάνοφσκα να το επαναλάβει, η χώρα αναφερόταν ως «Βόρεια Μακεδονία».
δ. Στις 29-1-2024, τοΤουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ΥΠΕΞ), με αφορμή τηνθεωρούμενη ως «Ημέρα Ανεξαρτησίας των Τούρκων της Δ. Θράκης» έκανε σχετική ανάρτηση για τημουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης. Στην οποία επισημαίνεται ότι η «τουρκική μειονότητα Δυτικής Θράκης», συνεχίζει τον αγώνα της για την αναγνώριση της εθνικής της ταυτότητας, η Τουρκία θα συνεχίσει την υποστήριξή της σε αυτόν τον δίκαιο αγώνα με αποφασιστικότητα και θα στηρίζει πάντα τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης».
ε. Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε στις 08 Απριλίου 2024 ότι θα ανακηρυχθούν δύο μεγάλα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο Πέλαγος και το Ιόνιο Πέλαγος.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, απάντησε επί του θέματος ότι έχει αναλάβει τις απαραίτητες διπλωματικές πρωτοβουλίες όσον αφορά τα πάρκα δηλώνοντας «μονομερείς de facto καταστάσεις στα νησιά, νησίδες και βράχους των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί με συνθήκες (σ.σ. χρησιμοποιείται το τουρκικό ακρωνύμιο EGAYDAAK), δεν θα γίνουν αποδεκτές και δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια ».
Επιπρόσθετα ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, μια ημέρα μετά τη συνάντηση των κ.κ Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Άγκυρα (13 Μαΐου 2024), δήλωσε ότι η Τουρκία δεν θεωρεί το ζήτημα των θαλασσίων πάρκων ως ένα αθώο περιβαλλοντικό σχέδιο, τονίζοντας ότι αυτό υπεισέρχεται σε ζητήματα υφαλοκρηπίδας, κάτι που η Τουρκία δεν πρόκειται να το αποδεχτεί.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτης σχετικά με τα θαλάσσια πάρκα υπογράμμισε ότι θα γίνουν όταν ολοκληρωθεί η φάση μελέτης για τον καθορισμό των τεχνικών περιβαλλοντικών κριτηρίων, «Όταν ολοκληρωθούν αυτά, τότε τα πάρκα θα τοποθετηθούν στον χάρτη», τόνισε ότι το θέμα δεν αφορά μόνο την ελληνική κυριαρχία αλλά και το περιβάλλον. Από τα λεγόμενα συμπεραίνουμε ότι υπάρχει αρκετός δρόμος για τον καθορισμό των τεχνικών δεδομένων περάτωσης της διαδικασίας. ( αρμοδιότητες διοικητικού χαρακτήρα ή ενέργειες που απαιτούν εξουσίες έναντι τρίτων κρατών σε σχέση με ναυσιπλοΐα και λοιπές ελευθερίες της θάλασσας περιλαμβανομένης της αλιείας όταν δεν υφίσταται οριοθετημένη ΑΟΖ).
Εκτιμάται ότι οι αντιδράσεις της Τουρκίας δεν θα είναι χαλαρές στο υπόψη θέμα.
στ. Στις 13 Μαΐου είχαμε και την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Άγκυρα όπου έγινε μια συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων σε θέματα που αφορούν στη μετανάστευση, στο εμπόριο και στον τουρισμό, (επιθυμία και των δύο πλευρών να ενισχυθεί η συνεργασία). Στην παρούσα φάση οι δύο πλευρές αυτό που επιδιώκουν είναι η διατήρηση ενός ήρεμου κλίματος με την προώθηση των θεμάτων χαμηλής πολιτικής.
Το μείζον θέμα για την Ελληνική πλευρά θα είναι να γίνει η κατάλληλη προετοιμασία για το πώς θα αντιμετωπίσουμε στο μέλλον τις μεγάλες διαφορές που έχουμε με την γειτονική χώρα και αφορούν τα μεγάλα θέματα (όπως αναγράφονται και στο επίσημο site του Ελληνικού ΥΠΕΞ, https://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/ ).
ζ. Αξιοσημείωτη ήταν η επίσκεψη του Αλβανού πρωθυπουργού Ράμα στις 12 Μαΐου στην Αθήνα με σκοπό να μιλήσει στους ομοεθνείς του. Η Ελλάδα ως κράτος δημοκρατικό παραχώρησε σχετικό χώρο και παρέσχε τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για την εκδήλωση .
Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί ποια είναι η συμπεριφορά της επίσημης Αλβανικής κυβέρνησης απέναντι στην Ελληνική κοινότητα της Χειμάρρας, η οποία μειώνεται διαρκώς λόγω της μετανάστευσης, την οποία, όπως υποστηρίζουν οι εναπομείναντες ομογενείς, επιτείνουν μεθοδεύσεις του βαθέος αλβανικού κράτους, όπως η υφαρπαγή γης για «τουριστικούς σκοπούς», με απώτερο στόχο τον αφελληνισμό της περιοχής όπου κατοικεί η ελληνική μειονότητα και παραβιάζει συστηματικά τα δικαιώματά της.
Η Τουρκία είναι ένας από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές στην Αλβανία, καθώς επίσης σημαντικός στρατηγικός περιφερειακός εταίρος.
Στις 20 Φεβ 2024 στην επίσημη επίσκεψη του Ράμα στην Τουρκία, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι η χώρα του διαθέτει 600 εταιρείες στην Αλβανία, που απασχολούν 15.000 εργαζομένους και έχει προβεί σε επενδύσεις 3,5 δισ. δολαρίων, 2.000 μαθητές εκπαιδεύονται σε τουρκικά ιδρύματα, ενώ το Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης πρόκειται να ανοίξει παράρτημα στα Τίρανα. Επίσης ανακοινώσε την συνεργασία στον στρατιωτικό τομέα με συμπαραγωγή οπλικών συστημάτων και χρήση από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις των λιμανιών και των χερσαίων εγκαταστάσεων σε περίπτωση που αυτό απαιτηθεί.
Οι ενέργειες αυτές δείχνουν ότι η Τουρκία εγκαθίσταται στρατιωτικά στα αλβανικά παράλια, με σκοπό να επιτηρεί την Αδριατική, και σε συνδυασμό με τη στρατιωτική της παρουσία στη Λιβύη, τους θαλάσσιους διαδρόμους στην Κεντρική Μεσόγειο, θα αποτελεί μια διαρκή απειλή στα νώτα της Ελλάδας .
Για την γνωστή συμφωνία των Πρεσπών (είναι σε ισχύ από τις 12 Φεβρουαρίου 2019), πρέπει να επισημανθεί ότι δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάποια άλλη συμφωνία ή συνθήκη και δεν δύναται να ανακληθεί. Οι διατάξεις της είναι νομικά δεσμευτικές για αμφότερες τις πλευρές σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (ισχύει επ’ αόριστον). Σημειωτέον ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει αφήσει σε εκκρεμότητα από το 2019 μέχρι σήμερα τρία μνημόνια τα οποία αφορούν την :
1. Ίδρυση Συντονιστικής Επιτροπής για την Οικονομική Συνεργασία.
2. Επιτάχυνση της διαδικασίας ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
3.Εναέρια Αστυνόμευση του FIR των Σκοπίων (LWSS) από ελληνικά αεροσκάφη. Η στάση της νέας κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας και της νέας Προέδρου, έδωσε το έναυσμα στην Ελληνική πλευρά να δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να κυρώσει τα υπόψη μνημόνια. Ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης στις 17 Μαΐου έστειλε μήνυμα προς την νέα ηγεσία της Βόρειας Μακεδονίας ότι αν δεν συμμορφωθεί με όσα προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών, ο δρόμος της χώρας τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει κλειστός και η ελληνική κυβέρνηση δεν θα κυρώσει στη Βουλή τα υπόλοιπα Μνημόνια Συνεργασίας.
Συμπεράσματα
α. Η Ελλάδα ως ισχυρός εταίρος της ΕΕ, ενεργό μέλος σε όλους του Διεθνείς οργανισμούς (https://www.mfa.gr/exoteriki-politiki/i-ellada-stous-diethneis-organismous/) οφείλει να προβαίνει σε όλα τα απαραίτητα και αναγκαία διπλωματικά μέτρα και να απαιτεί τις ανάλογες κυρώσεις στους γείτονες που παραβιάζουν τις Διεθνείς ισχύουσες συνθήκες και κατ επέκταση το Διεθνές Δίκαιο.
β. Η υποχωρητικότητα και η χαλαρότητα αντιμετώπισης θεμάτων που άπτονται των Εθνικών συμφερόντων, δίνει το έναυσμα σε όλους τους γείτονες μας ανεξαιρέτως, οι οποίοι αποδεδειγμένα δεν τρέφουν αισθήματα φιλίας για την χώρα μας να μας δημιουργούν θέματα. Οι ενέργειες τους αποσκοπούν σε μελλοντικά οφέλη και τον επηρεασμό της κοινής γνώμης στο εσωτερικό τους.
γ. Είναι επιβεβλημένο η Ελλάδα να μην ανέχεται οι γείτονες μας να επιτυγχάνουν να έχουν κέρδη στο παιγνίδι των εντυπώσεων στις αντιπαραθέσεις που δυστυχώς δημιουργούνται από μη τήρηση των ισχυουσών συμφωνιών. Στο διπλωματικό πεδίο όλα είναι υπολογίσιμα και αφήνουν το αποτύπωμα τους είτε θετικό είτε αρνητικό. Ένα σοβαρό κράτος αντιδρά άμεσα χωρίς υπεκφυγές, στις ενέργειες εκείνες που αποδεδειγμένα θίγουν τα έννομα συμφέροντα σου και μειώνουν το κύρος σου .
δ. Η επιτυχία και οι μικρές νίκες σε θέματα χαμηλής πολιτικής (τα οποία θεωρητικά φαίνονται ως απλά, αλλά είναι ουσιαστικά), δημιουργούν το καλό κλίμα στο εσωτερικό της χώρας. Οι μικρές αυτές επιτυχίες δημιουργούν την σχέση εμπιστοσύνης του πολίτη προς το επίσημο κράτος. Δημιουργούν δε τα εχέγγυα ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μηνύματα οι εμπλεκόμενοι ότι δεν υφίσταται θέμα υποχωρητικότητας ή χαλαρής αντιμετώπισης .
ε. Είναι κανόνας απαράβατος ότι τα θέματα χαμηλής πολιτικής ακολουθούν τα θέματα υψηλής πολιτικής και ενδιαφέροντος που είναι και τα πλέον καυτά στην ατζέντα με τους γείτονες εξ Ανατολών.
στ. Η αντιπαράθεση με την γειτονική Αλβανία εντάσσεται στα πλαίσια των φιλικών σχέσεων της με την Τουρκία και την γραμμή που θέτουν οι ισχυροί φίλοι και σύμμαχοι της. Η ελληνική εξωτερική πολιτική και η διπλωματία θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα να δώσουν δυνατές μάχες στο διπλωματικό πεδίο στο μέλλον.
Υπτγος ε.α Δεληγιάννης Κων/νος
MA – University of Plymouth στην Εφαρμοσμένη Στρατηγική κ Διεθνή Ασφάλεια
Πρώην Επιτελής ΝΑΤΟ στο CC-LAND
Μαδρίτη και Αντιπρόσωπος στην
CEPC( Civil Emergency Planning Committee )
Και ερευνητικών προγραμμάτων (ΙDIRA-Ιinteroperability of Data and Procedures in Large Scale Multinational Disaster Response Actions ) στην ΕΕ
