«Η φιλία μεταξύ των δύο κρατών δεν έχει όρια». Η φράση που έχει εξαφανιστεί αθόρυβα από τις τελευταίες επίσημες ανακοινώσεις Πούτιν – Σί
Στα μέσα Μαΐου πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη Πούτιν στη Κίνα. Η ρωσο-κινεζική σύμπραξη δεν είναι ένας ευκαιριακός συνεταιρισμός ενώπιον κοινών αντιπάλων και κοινών προκλήσεων. Από τις δηλώσεις Πούτιν και Σι προκύπτει ότι οι δύο πλευρές έχουν τη φιλοδοξία να αναμορφώσουν το κόσμο, με “πιλότο” τη δική τους σχέση.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα έχουν μιλήσει συχνά για τον «αναδυόμενο πολυπολικό κόσμο» ως απάντηση σε αυτό που θεωρούν ηγεμονία των ΗΠΑ. Στις δικές του παρατηρήσεις, ο Xi χαρακτήρισε τη σχέση Κίνας-Ρωσίας «ένα πρωταρχικό παράδειγμα μιας νέας μορφής διεθνών σχέσεων καθώς και σχέσεων καλής γειτονίας μεταξύ δύο μεγάλων χωρών» και δεσμεύτηκε ότι μαζί θα «κατευθύνουν την παγκόσμια διακυβέρνηση προς τη σωστή κατεύθυνση».
Ο Τζόζεφ Τορίγκιαν, ερευνητής στο Ινστιτούτο Χούβερ του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, είπε ότι το μήνυμα που έστειλαν η Κίνα και η Ρωσία ήταν σαφές: «Αυτή τη στιγμή, υπενθυμίζουν στη Δύση ότι μπορούν να είναι προκλητικοί όταν το θέλουν».
Από την εισβολή και τις επακόλουθες δυτικές κυρώσεις στη Μόσχα, η Ρωσία εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα για την τεχνολογία και ορισμένες εισαγωγές από καταναλωτές, ενώ εξάγει φθηνή ενέργεια. Το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών αυξήθηκε στα 240 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι.
Πάντως οι πιο σημαντικές αποφάσεις των δύο πλευρών αναμένεται να ξεδιπλωθούν στο πλαίσιο της Ομάδας BRICS, με βήματα για την αποδυνάμωση του διεθνούς ρόλου του δολαρίου. Το ότι όλη αυτή την περίοδο η Κίνα “ξεφορτώνεται” αμερικανικό χρέος με ρυθμό πρωτοφανή, ασφαλώς δεν αποτελεί σύμπτωση.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη φράση που έγινε πρωτοσέλιδο στην κοινή δήλωση Κίνας-Ρωσίας πριν από δύο χρόνια, «Η φιλία μεταξύ των δύο κρατών δεν έχει όρια, δεν υπάρχουν «απαγορευμένοι τομείς συνεργασίας», έχει εξαφανιστεί αθόρυβα από τις επίσημες ανακοινώσεις, συμπεριλαμβανομένης της κοινής δήλωση που εκδόθηκε στις 16 Μαΐου. Είτε οι δύο πλευρές αποφάσισαν ότι υπάρχουν στην πραγματικότητα όρια στη φιλία τους, είτε δεν βλέπουν πλέον πλεονέκτημα στη δημοσιοποίηση της απεριόριστης συνεργασίας τους.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με άρθρο των Eurasian Times, κάποια ρωσικά στρατιωτικά έγγραφα που διέρρευσαν έχουν αποκαλύψει τους μακροχρόνιους φόβους που τρέφει η Ρωσία για την Κίνα. Σχετικό άρθρο μας είχε δημοσιευθεί πριν ένα χρόνο.
Σενάρια που αποκαλύφθηκαν, αφορούσαν ρωσικές εκπαιδευτικές ασκήσεις που βασίζονται σε μια υποθετική κινεζική εισβολή στην Άπω Ανατολή της χώρας. Τα σενάρια, που γράφτηκαν από Ρώσους αξιωματικούς μεταξύ 2008 και 2014 και διέρρευσαν στους Financial Times, δίνουν εξαιρετική εικόνα των μακροχρόνιων φόβων του στρατού για τις πραγματικές προθέσεις του Πεκίνου, σύμφωνα με ειδικούς που εξέτασαν τα αρχεία.
ΣΙΝΟΣΟΒΙΕΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1969
Τα έγγραφα αφορούν πιθανή κινεζική εισβολή, αποκαλύπτοντας τη βαθιά καχυποψία του στρατιωτικού κατεστημένου για το Πεκίνο, ακόμη και όταν οι ηγέτες των δύο χωρών άρχισαν να σφυρηλατούν μια συνεργασία «χωρίς όρια». Αν και η προοπτική ενός πολέμου μεταξύ Κίνας και Ρωσίας μπορεί να φαίνεται τραβηγμένη σήμερα, τα σενάρια δίνουν λεπτομερή εικόνα του τρόπου με τον οποίο ο στρατός της Μόσχας σκεφτόταν για απειλή από την Κίνα.
Παρά τις εκατέρωθεν διαψεύσεις, η κινεζική κυβέρνηση δεν παρέλειψε να θυμηθεί τις εδαφικές διαμάχες μεταξύ των δύο χωρών. Στις 14 Φεβρουαρίου 2023, το κινεζικό Υπουργείο Φυσικών Πόρων δημοσίευσε μια νέα έκδοση του παγκόσμιου χάρτη του, προσανατολίζοντας την επιστροφή στη χρήση των κινεζικών ονομάτων οκτώ πόλεων και περιοχών που κατέλαβε η Ρωσική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα. Μεταξύ αυτών το Βλαδιβοστόκ και η νήσος Σαχαλίνη.
Τον 20ο αιώνα, η Άπω Ανατολή γνώρισε δύο βίαιες συνοριακές συγκρούσεις, την τελευταία μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 1969. Ωστόσο, με την πάροδο των ετών, οι δύο χώρες κατέβαλαν προσπάθειες να διευθετήσουν τα ζητήματά τους στα σύνορα και η μεταβίβαση εδαφών, το 2008, σηματοδότησε επίσημα το τέλος οποιασδήποτε διαφοράς γης μεταξύ τους.
Ωστόσο, η περιοχή παραμένει ευάλωτη σε μια άλλη συνοριακή διαμάχη. Η πλούσια σε πόρους ρωσική επικράτεια είναι αραιοκατοικημένη, με 23,9 εκατομμύρια Ρώσους να ζουν στα σύνορα μεταξύ 20 περιοχών της Σιβηρίας και της Άπω Ανατολής. Αντίθετα, οι κινεζικές επαρχίες που συνορεύουν με τη Ρωσία έχουν συνολικά πληθυσμό 111 εκατομμυρίων.
Καθώς οι δυτικές κυρώσεις ακρωτηριάζουν τη ρωσική οικονομία, η εξάρτησή της από την Κίνα είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Κίνας και Ρωσίας ανήλθε στα 73,15 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2023, σημειώνοντας άνοδο 41,3 τοις εκατό από έτος σε έτος, σύμφωνα με τον GACC (Γενική διεύθυνση τελωνείων Κίνας).
Ιδιαίτερη ανησυχία μεταξύ των Ρώσων γενικά και των Ρώσων ανατολικά των Ουραλίων ειδικότερα, υπήρξε η αύξηση της χρήσης της κινεζικής γλώσσας στην Άπω Ανατολή. Η ζήτηση των Ρώσων εργοδοτών για τεχνογνωσία στη κινεζική γλώσσα έχει αυξηθεί κατά 63 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Επιπλέον, τα ρωσικά πανεπιστήμια και ακόμη και σχολεία επεκτείνουν τη διδασκαλία στην κινεζική γλώσσα.
Ο Ρώσος μελετητής και σχολιαστής Βλαντιμίρ Παστούχοφ με έδρα το Λονδίνο, υποστηρίζει ότι ενώ ο Πούτιν έχει στραφεί στην Κίνα ως τον καλύτερο τρόπο για να διατηρήσει τον εαυτό του στην εξουσία, «… η στροφή του προς την Ανατολή πιθανότατα θα οδηγήσει στη μετατροπή της Ρωσίας σε δορυφόρο ή ακόμα και σε αποικία της Κίνας. Ενώ πολλοί πιστεύουν ότι η Ουκρανία είναι κεντρική για την ύπαρξη της Ρωσίας, στην πραγματικότητα οι υπαρξιακοί κίνδυνοι αναφύονται στη Σιβηρία και στην Άπω Ανατολή».
Η Ρωσία δεν έχει πλέον τους πόρους να είναι ο κύριος περιφερειακός χωροφύλακας από μόνη της. Επιδιώκει να μοιραστεί το βάρος με την Κίνα για να σταματήσει κάθε είδους δυτική παρουσία.
Τελικά, η Κίνα θα είναι «ο μεγαλύτερος νικητής» του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας;
Απόστολος Τσιμογιάννης
Ο Απόστολος Τσιμογιάννης είναι Υποστράτηγος (ε.α), με μεγάλη επιτελική και διοικητική εμπειρία στον τομέα των Millitary Logistics. Έχει υπηρετήσει σε ανάλογη επιτελική θέση του NATO/NSPA. Είναι τακτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.
